Chapter Navigation :    1   2   3   4   5   6   7   8   9  10  11  12  13  14  15  16  17  18
Verses :  1  2  3  4  5  6  7  8  9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27


अध्याय चौदह / Chapter Fourteen

बिना श्लोक केवल हिंदी अर्थ  

।14.1।   श्री भगवान् बोले - सम्पूर्ण ज्ञानों में उत्तम और परम ज्ञान को मैं फिर कहूँगा, जिसको जानकर सब मुनि परम सिद्धि को प्राप्त हो गये हैं |

।14.2।   इस ज्ञान का आश्रय लेकर मेरे स्वरूप को प्राप्त पुरुष सृष्टि के आदि में जन्म नहीं लेते और प्रलयकाल में व्याकुल भी नहीं होते |

।14.3।   हे अर्जुन, मेरी मूल प्रकृति तो उत्पत्ति स्थान है और मैं उसमें गर्भ का स्थापन करता हूँ उससे सम्पूर्ण प्राणियों की उत्पत्ति होती है |

।14.4।   हे अर्जुन - सम्पूर्ण योनियों में जितने शरीर पैदा होते हैं, उन सबकी योनि तो मूल प्रकृति है और मैं बीजस्थापन करने वाला पिता हूँ |

।14.5।   हे अर्जुन! सत्त्व, रज और तम -ये प्रकृति से उत्पन्न तीनों गुण अविनाशी जीवात्मा को शरीर में बाँधते हैं |

।14.6।   हे अर्जुन! उन तीनों गुणों में सत्त्व तो निर्मल होने के कारण प्रकाश करने वाला और विकार रहित है, वह सुख के सम्बन्ध से और ज्ञान के सम्बन्ध से बाँधता है |

।14.7।   हे अर्जुन, तृष्णा और आसक्ति को पैदा करने वाले रज को तुम रागस्वरूप समझो वह कर्मों की आसक्ति से शरीरी को बाँधता है |

।14.8।   हे अर्जुन, सम्पूर्ण देहधारियों को मोहित करने वाले तम को तुम अज्ञान से उत्पन्न समझ वह प्रमाद, आलस्य और निद्रा के द्वारा बाँधता है |

।14.9।   हे अर्जुन - सत्त्व सुख में आसक्त कर देता है और रज कर्म में, तम ज्ञान को ढक करके जीव को प्रमाद से आसक्त कर देता है |

।14.10।   हे अर्जुन! रज और तम को दबाकर सत्त्व, सत्त्व और तम को दबाकर रज, सत्त्व और रज को दबाकर तम बढ़ता है |

।14.11।   जब शरीर में सब द्वारों (इन्द्रियों) में प्रकाश और ज्ञान प्रकट हो जाता है, तब जानना चाहिये कि सत्त्व बढ़ा हुआ है |

।14.12।   हे अर्जुन, रज बढ़ने पर लोभ, निरन्तर प्रयत्न, कार्य का आरम्भ, अशान्ति और तृष्णा जैसी वृत्तियाँ पैदा होती हैं |

।14.13।   हे अर्जुन, तम के बढ़ने पर अविवेक, प्रयत्न न करना, प्रमाद और मोह ये सब उत्पन्न होते हैं |

।14.14।   जब यह मनुष्य सत्त्व की वृद्धि में मरता है, तब तो उत्तम कर्म करने वालों के निर्मल लोकों को प्राप्त होता है |

।14.15।   रज में मरने वाला कर्म आसक्त मनुष्य योनि, में जाता है तथा तम में मरने वाला निकृष्ट योनि में जाता है |

।14.16।   सात्विक भाव से किए शुभ कर्म का फल, निर्मल कहा गया है, रज का फल दुख और तम का फल अज्ञान है |

।14.17।   सत्त्वगुण से ज्ञान उत्पन्न होता है, रज से लोभ तथा तम से प्रमाद, मोह और अज्ञान उत्पन्न होता है |

।14.18।   सत्त्व में स्थित मनुष्य उपर को जाते हैं रज में स्थित मनुष्य मध्य में रहते हैं और निन्दनीय तम की वृत्ति में स्थित मनुष्य नीचे को जाते हैं |

।14.19।   जब विवेकी (विचारकुशल) मनुष्य गुणों के उपर अन्य किसी को कर्ता नहीं देखता और गुणों से परे परम को जानता है, वह मेरे भाव को प्राप्त हो जाता है |

।14.20।   मनुष्य, देह को उत्पन्न करने वाले इन तीनों गुणोंका अतिक्रमण करके जन्म, मृत्यु और वृद्धावस्थारूप दुःखों से रहित हुआ अमरताका अनुभव करता है |

।14.21।   अर्जुन बोले- हे प्रभो, इन तीनों गुणों से अतीत पुरुष किन लक्षणों और किस आचरण से युक्त होता है, किस उपाय से इन तीनों गुणों से अतीत होता है |

।14.22।   श्री भगवान् बोले - हे पाण्डव, जो प्रकाश, प्रवृत्ति तथा मोह, इनके बढने पर इनसे द्वेष नहीं करता, और इनके न होने पर इनकी इच्छा नहीं करता |

।14.23।   जो उदासीन के समान आसीन होकर गुणों के द्वारा विचलित नहीं होता और गुण ही व्यवहार करते हैं ऐसा जानकर स्थित रहता है और चेष्टा नहीं करता |

।14.24।   जो प्रसन्न, सुख दुख में समान रहता है तथा मिट्टी पत्थर और स्वर्ण में समदृष्टि रखता है, प्रिय और अप्रिय को तथा निन्दा और आत्मस्तुति को तुल्य समझता है |

।14.25।   जो मान और अपमान में सम है, शत्रु और मित्र के पक्ष में भी सम है, सम्पूर्ण कर्मोंके आरम्भका त्यागी है, वह गुणातीत कहा जाता है |

।14.26।   जो व्यभिचार रहित भक्तियोग से मेरी सेवा करता है, वह इन गुणों के अतीत होकर ब्रह्म बनने के योग्य हो जाता है |

।14.27।   क्योंकि उस परब्रह्म, अविनाशी, अमृतमय, शाश्वत, धर्ममय और पारमार्थिक आनन्द की प्रतिष्ठा (आश्रय) मैं ही हूँ |



ਸ਼ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬਿਨਾ ਸਿਰਫ ਪੰਜਾਬੀ ਅਰਥ 

।14.1।   ਸ਼੍ਰੀ ਭਗਵਾਨ ਬੋਲੇ - ਸੰਪੂਰਣ ਗਿਆਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਮ ਅਤੇ ਪਰਮ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਮੈਂ ਫਿਰ ਕਹਾਂਗਾ , ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਾਨ ਕੇ ਸਭ ਮੁਨੀ ਪਰਮ ਸਿੱਧਿ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਏ ਹਣ |

।14.2।   ਇਸ ਗਿਆਨ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਮੇਰੇ ਸਵਰੂਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪੁਰਖ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟਿ ਦੇ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਲਇਕਾਲ ਵਿੱਚ ਵਿਆਕੁਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ |

।14.3।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ , ਮੇਰੀ ਮੂਲ ਕੁਦਰਤ ਤਾਂ ਉਤਪੱਤੀ ਸਥਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਗਰਭ ਠਹਿਰਾਂਦਾ ਹਾਂ ਉਸਤੋਂ ਸੰਪੂਰਣ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ |

।14.4।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ - ਸੰਪੂਰਣ ਯੋਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੇ ਸਰੀਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਦੀ ਕੁੱਖ ਤਾਂ ਮੂਲ ਕੁਦਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਬੀਜ ਸਥਾਪਨ ਕਰਣ ਵਾਲਾ ਪਿਤਾ ਹਾਂ |

।14.5।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ ! ਸੱਤਵ , ਰਜ ਅਤੇ ਤਮ - ਇਹ ਕੁਦਰਤ ਵਲੋਂ ਪੈਦਾ ਤਿੰਨ ਗੁਣ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਜੀਵਾਤਮਾ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਹਨ |

।14.6।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ ! ਉਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਗੁਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤਵ ਤਾਂ ਨਿਰਮਲ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਰ ਰਹਿਤ ਹੈ , ਉਹ ਸੁਖ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਨਾਲ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਹੈ |

।14.7।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ , ਤ੍ਰਿਸ਼ਣਾ ਅਤੇ ਆਸਕਤੀ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਰਜ ਨੂੰ ਤੂੰ ਰਾਗਸਰੂਪ ਸਮੱਝ, ਉਹ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਆਸਕਤੀ ਨਾਲ ਸ਼ਰੀਰੀ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਹੈ |

।14.8।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ , ਸੰਪੂਰਣ ਦੇਹਧਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮੋਹਿਤ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਤਮ ਨੂੰ ਤੂੰ ਅਗਿਆਨ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਸੱਮਝ, ਉਹ ਪ੍ਰਮਾਦ, ਆਲਸ ਅਤੇ ਨਿੰਦਰ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਹੈ |

।14.9।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ - ਸੱਤਵ ਸੁਖ ਵਿੱਚ ਆਸਕਤ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਜ ਕਰਮ ਵਿੱਚ, ਤਮ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਢਕ ਕੇ ਜੀਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਦ ਨਾਲ ਆਸਕਤ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ |

।14.10।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ ! ਰਜ ਅਤੇ ਤਮ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਸੱਤਵ , ਸੱਤਵ ਅਤੇ ਤਮ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਰਜ , ਸੱਤਵ ਅਤੇ ਰਜ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਤਮ ਵਧਦਾ ਹੈ |

।14.11।   ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਦਵਾਰਾਂ ( ਇੰਦਰੀਆਂ ) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਜ਼ਾਹਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਤੱਦ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੀਦੇ, ਕਿ ਸੱਤਵ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ |

।14.12।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ , ਰਜ ਵਧਣ ਤੇ, ਲੋਭ, ਨਿਰੰਤਰ ਜਤਨ , ਕਾਰਜਾਂ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਣਾ , ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ਣਾ ਵਰਗੀਆਂ ਵ੍ਰਿਤੀਯਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ |

।14.13।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ , ਤਮ ਦੇ ਵਧਣ ਤੇ, ਅਗਿਆਨ, ਜਤਨ ਨਾਂ ਕਰਣਾ , ਪ੍ਰਮਾਦ ਅਤੇ ਮੋਹ ਇਹ ਸਭ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ |

।14.14।   ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਸੱਤਵ ਦੇ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾ ਹੈ , ਤੱਦ, ਉੱਤਮ ਕਰਮ ਕਰਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਿਰਮਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ |

।14.15।   ਰਜ ਵਿੱਚ ਮਰਨ ਵਾਲਾ, ਕਰਮ ਵਿੱਚ ਆਸਕਤ ਮਨੁੱਖ ਜਨਮ, ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਮ ਵਿੱਚ ਮਰਨ ਵਾਲਾ ਨੀਚਲੀਆਂ ਯੋਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |

।14.16।   ਸਾਤਵਿਕ ਭਾਵ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਸ਼ੁਭ ਕਰਮ ਦਾ ਫਲ , ਨਿਰਮਲ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ , ਰਜ ਦਾ ਫਲ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਤਮ ਦਾ ਫਲ ਅਗਿਆਨ ਹੈ |

।14.17।   ਸੱਤਵ ਨਾਲ ਗਿਆਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਰਜ ਨਾਲ ਲੋਭ ਅਤੇ ਤਮ ਨਾਲ ਪ੍ਰਮਾਦ , ਮੋਹ ਅਤੇ ਅਗਿਆਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ |

।14.18।   ਸੱਤਵ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਮਨੁੱਖ ਉਪਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਰਜ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਮਨੁੱਖ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਿੰਦਾ ਯੋਗ ਤਮ ਦੀ ਵ੍ਰਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਮਨੁੱਖ ਹੇਠਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ|

।14.19।   ਜਦੋਂ ਵਿਵੇਕੀ ( ਵਿਚਾਰਕੁਸ਼ਲ ) ਮਨੁੱਖ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਉਪਰ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਰਤਾ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦਾ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਪਰਮ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ , ਉਹ ਮੇਰੇ ਭਾਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |

।14.20।   ਮਨੁੱਖ , ਦੇਹ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਇੰਨਾ ਤਿੰਨਾਂ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਉਲੰਘਣ ਕਰਕੇ ਜਨਮ , ਮੌਤ ਅਤੇ ਵ੍ਰਿਧ ਅਵਸਥਾਰੂਪ ਦੁਖਾਂ ਵਲੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋਇਆ ਅਮਰਤਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ |

।14.21।   ਅਰਜੁਨ ਬੋਲਿਆ - ਹੇ ਪ੍ਰਭੋ , ਤਿੰਨਾਂ ਗੁਣਾਂ ਵਲੋਂ ਅਤੀਤ ਪੁਰਖ ਕਿੰਨਾ ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਚਾਲ ਚਲਣ ਨਾਲ ਯੁਕਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਕਿਸ ਉਪਾਅ ਨਾਲ ਤਿੰਨਾਂ ਗੁਣਾਂ ਤੋਂ ਅਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ |

।14.22।   ਸ਼੍ਰੀ ਭਗਵਾਂਨ ਬੋਲੇ - ਹੇ ਪਾਂਡਵ , ਜੋ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ , ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਅਤੇ ਮੋਹ , ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਧਣ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਦਵੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ , ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਹੋਣ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ |

।14.23।   ਜੋ ਉਦਾਸੀਨ ਦੇ ਸਮਾਨ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਹੋ ਕੇ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਕਾਰਣ ਵਿਚਲਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਗੁਣ ਹੀ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਅਜਿਹਾ ਜਾਨਕੇ ਸਥਿਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ|

।14.24।   ਜੋ ਖੁਸ਼, ਸੁਖ ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ, ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਵਿੱਚ ਸਮਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ , ਪਿਆਰੀ ਅਤੇ ਨਾਪਸੰਦ ਚੀਜ ਨੂੰ ਅਤੇ ਨਿੰਦਿਆ ਅਤੇ ਆਤਮਸਤੁਤੀ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਸੱਮਝਦਾ ਹੈ |

।14.25।   ਜੋ ਮਾਨ ਅਤੇ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਹੈ , ਵੈਰੀ ਅਤੇ ਮਿੱਤਰ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਰਾਬਰ ਹੈ , ਸੰਪੂਰਣ ਕਰਮਾਂ ਨੂੰ ਆਰੰਭ ਕਰਣ ਦਾ ਤਿਆਗੀ ਹੈ , ਉਹ ਗੁਣਾਤੀਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |

।14.26।   ਜੋ ਵਿਭਚਾਰ ਰਹਿਤ ਭਗਤੀਯੋਗ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ , ਉਹ ਇਨਾਂ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਅਤੀਤ ਹੋ ਕੇ ਬ੍ਰਹਮ ਬਨਣ ਦੇ ਲਾਇਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |

।14.27।   ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਪਰਬ੍ਰਹਮ , ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ , ਅਮ੍ਰਤਮੀ , ਸਦੀਵੀ , ਧਰਮਮਈ ਅਤੇ ਪਰਮਾਰਥਿਕ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਠਾ ( ਸਹਾਰਾ ) ਮੈਂ ਹੀ ਹਾਂ |


English Translation of Chapter 14 without Verses 

।14.1।   Krishna Said - I will again speak the supreme knowledge, which is best of all knowledge, by realizing which the sages have attained perfection.

।14.2।   Those who attain identity with Me by taking refuge in this Knowledge are not born even during creation, nor do they suffer pain during dissolution.

।14.3।   O Arjuna, My Womb is great Brahman, and I place the Seed in that, which results in the birth of all the beings.

।14.4।   O Arjuna ! Whatever manifestations spring up in all the wombs, of them the mighty Brahman is the womb and I am the father laying the seed.

।14.5।   O Arjuna, Purity, passion and Inertia- These threee qualities, bind the indestructible soul with the body.

।14.6।   O Arjuna, Of these three qualities, Sattva, Being Pure and stainless acts as an illuminator, It binds you by attachment to knowledge and happiness.

।14.7।   O Arjuna, Rajas is of the nature of desire and is a source of craving-attachment, and it binds the embodied by the attachment to action.

।14.8।   Know that Tamas is born of false knowledge and deludes all embodied selves. It binds, O Arjuna, with negligence, laziness and sleep.

।14.9।   O Arjuna, Sattva generates attachment to pleasure, Rajas to action and Tamas, veiling knowledge, generates attachment to negligence.

।14.10।   O Arjuna, purity prevails overpowering passion and inertia, passion prevails overpowering purity and inertia, inertia prevails overpowering purity and passion.

।14.11।   When the knowledge and light illumines in all the gates in this body, then one should also know that the purity is predominant.

।14.12।   O Arjuna, when passion prevails- Greed, activity, undertaking of work, restlessness and craving arise.

।14.13।   O Arjuna, darkness, inactivity, negligence and delusion arise when inertia is predominant.

।14.14।   If the embodied one dies when Sattva is predominant, then he attains to the pure worlds which have people who do excellent deeds.

।14.15।   Who dies in passion, is born among those who are attached to action; and who dies in Inertia, he is born in lower species.

।14.16।   They say that the result of good work born of sattva is pure, the result of rajas is sorrow; the result of tamas is ignorance.

।14.17।   From the Sattva arises knowledge, and from Rajas greed, from Tamas arise negligence and delusion, and ignorance.

।14.18।   Those who are seated in Sattva go upwards; the Rajasic dwell in the middle; and the Tamasic, abiding in lowest qualities, go downwards.

।14.19।   When the witness sees none other than the qualities as the agent, and knows that which is even superior to the qualities, he attains My nature.

।14.20।   The Embodied, Transcending these three qualities, of which the body is born, being freed from sorrows of birth, death and old age attains immortality.

।14.21।   Arjuna said, What are the qualities and behaviour of the person who has gone beyond these three qualities, and how does he transcends beyond these three qualities.

।14.22।   Krishna said, O Arjuna, he neither dislikes illumination, activity and delusion when they appear, nor does he long for them when they disappear.

।14.23।   He, who remains unconcerned and does not get disturbed by the modes of nature, who knows that three qualities are the only ones responsible, and remains firm and does not desire for anything.

।14.24।   Who enjoys in the self, to whom pain, pleasure are alike; to whom lump of earth, stone and gold are alike; to whom pleasant and unpleasant, blame and praise are equal.

।14.25।   Who is the same in honour and dishonour, the same to friend and foe, abandoning all initiatives, he is said to have transcended the qualities.

।14.26।   One who engages in my service with full devotional service, unfailing in all circumstances, at once transcends the modes of nature and comes to the level of Brahman.

।14.27।   And I am abode of the impersonal Brahman, immortal, imperishable, eternal, position of ultimate happiness.


ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायांयोगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे गुणत्रयविभागयोगो नामचतुर्दशोऽध्यायः॥14.1-14.27॥

Completed by 28th March, 2016 (27 days)

किसी भी त्रुटि को सुधारने के लिए, सुझाव, जिज्ञासा, प्रतिक्रिया, टिप्पणी, आलोचना आदि deep108@yahoo.com पर ई-मेल करें।
Please send email to deep108@yahoo.com for Any corrections, discussion, doubts, suggestions, comments and feedback.
ਗਲਤੀ ਸੁਧਾਰਣ ਲਈ, ਆਲੋਚਨਾ, ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਯਾ, ਟਿੱਪਣੀ, ਸੁਝਾਵ ਅਤੇ ਸ਼ੰਕਾ ਆਦਿ ਲਈ deep108@yahoo.com ਤੇ ਈ-ਮੇਲ ਕਰੋ।