अध्याय सात / Chapter Seven
बिना श्लोक केवल हिंदी अर्थ
।7.1। श्री भगवान् बोले हे अर्जुन- मुझ में आसक्त मन वाला, मेरे आश्रित होकर योग का अभ्यास करता हुआ, मेरे समग्र रूप को निःसन्देह जैसा जानेगा, तू उसको सुन ।
।7.2। तेरे लिये मैं विज्ञान सहित ज्ञान सम्पूर्णता से कहूँगा जिसको जाननेके बाद फिर यहाँ कुछ भी जानना बाकी नहीं रहेगा ।
।7.3। हजारों मनुष्यों में कोई ही पूर्णत्व की सिद्धि के लिए प्रयत्न करता है और उन प्रयत्नशील साधकों में भी कोई ही मुझे तत्त्व से जानता है ।
।7.4। पृथ्वी, जल, अग्नि, वायु, आकाश तथा मन, बुद्धि और अहंकार; यह आठ प्रकार से विभक्त हुई मेरी प्रकृति है ।
।7.5। हे अर्जुन, यह अपरा प्रकृति है। इससे भिन्न मेरी जीवरूपी पराप्रकृति को जानो जिससे यह जगत धारण किया जाता है ।
।7.6। तू ऐसा समझ कि सम्पूर्ण प्राणी इन दोनों प्रकृतियों से ही उत्पन्न हैं और मैं सम्पूर्ण जगत का उत्पत्ति तथा प्रलय स्थान हूँ ।
।7.7। हे अर्जुन, मुझसे परे अन्य कोई वस्तु नहीं है। यह सम्पूर्ण जगत् सूत के धागे में मणियों की तरह मुझ में पिरोया हुआ है ।
।7.8। हे अर्जुन ! मैं जल में रस हूँ, चन्द्रमा और सूर्य में प्रकाश हूँ, सम्पूर्ण वेदों में ओंकार हूँ, आकाश में शब्द और मानवों में पुरुषत्व हूँ ।
।7.9। पृथ्वी में पवित्र गन्ध हूँ, और अग्नि में तेज हूँ सम्पूर्ण प्राणियों में जीवन हूँ और तपस्वियों में मैं तप हूँ ।
।7.10। हे अर्जुन, सम्पूर्ण प्राणियों का सनातन कारण मुझे जानो, मैं बुद्धिमानों की बुद्धि और तेजस्वियों का तेज हूँ ।
।7.11। हे अर्जुन - मैं बलवानों का कामना तथा आसक्ति से रहित बल हूँ और सब प्राणियों में धर्म के अनुकूल काम मैं हूँ ।
।7.12। जितने भी सात्त्विक, राजस और तामस भाव हैं वे सब मेरे से ही होते हैं, ऐसा समझो। पर मैं उनमें (उनके आधीन) नहीं पर वे मेरे में हैं ।
।7.13। इन तीनों गुणरूप भावों से मोहित यह सब जगत् इन गुणों से परे विलक्षण, अविनाशी मेरे को नहीं जानता ।
।7.14। यह दैवी त्रिगुणमयी मेरी माया बड़ी दुस्तर है, परन्तु जो मेरी शरण में आते हैं वे इस माया को पार कर जाते हैं ।
।7.15। नीच कर्म करने वाले मूढ पुरुष मुझे नहीं भजते, माया के द्वारा जिनका ज्ञान हर लिया गया है वे आसुरी भाव को धारण करते हैं ।
।7.16। हे अर्जुन , मेरा यथार्थ जानने की इच्छा वाला, सांसारिक पदार्थों की इच्छा वाला, दुख निवारण के लिए, और ज्ञानी ये चार प्रकार के पवित्र कर्म करने वाले मनुष्य मेरा भजन करते हैं ।
।7.17। उनमें भी मुझ में नित्य लगा हुआ अनन्य भक्ति वाला ज्ञानी श्रेष्ठ है क्योंकि ज्ञानी को मैं अत्यन्त प्रिय हूँ और वह मुझे प्रिय है ।
।7.18। (यद्यपि) ये सब उत्कृष्ट हैं परन्तु ज्ञानी तो मेरा स्वरूप ही है ऐसा मेरा मत है क्योंकि वह स्थिर बुद्धि ज्ञानी अति उत्तम गतिस्वरूप मुझमें अच्छी प्रकार स्थित है ।
।7.19। बहुत जन्मों के अन्तिम जन्म में सब कुछ परमात्मा ही है ऐसा जो ज्ञानवान मेरे शरण होता है वह महात्मा अत्यन्त दुर्लभ है ।
।7.20। जिन जिन भोग की कामना से जिनका ज्ञान हर लिया गया है ऐसे पुरुष अपने स्वभाव से प्रेरित हुए उन उन नियम का पालन करते हुए उन उन देवताओं को भजते हैं ।
।7.21। जो-जो देवता के भक्त जिस-जिस देवता के स्वरूप को श्रद्धा से पूजता है, उस-उस भक्त की श्रद्धा को मैं उसी देवता के प्रति स्थिर करता हूँ ।
।7.22। वह पुरुष उस श्रद्धा से युक्त होकर उस देवता का पूजन करता है और उस देवता से मेरे द्वारा ही विधान किए हुए उन इच्छित भोगों को प्राप्त करता है ।
।7.23। परन्तु उन अल्प बुद्धि पुरुषों का वह (देवताओं की पूजा का) फल नाशवान् होता है। देवताओं के पूजक देवताओं को प्राप्त होते हैं और मेरे भक्त मुझे ही प्राप्त होते हैं ।
।7.24। बुद्धिहीन मनुष्य मेरे सर्वश्रेष्ठ अविनाशी परम भाव को न जानते हुए अव्यक्त (मन इन्द्रियों से परे) मुझे मनुष्यकी तरह ही शरीर धारण करने वाला मानते हैं ।
।7.25। अपनी योगमाया से आवृत्त मैं सबको प्रत्यक्ष नहीं होता हूँ। यह मोहित मनुष्य मुझ जन्मरहित अविनाशी को नहीं जानता है ।
।7.26। हे अर्जुन पूर्व में व्यतीत हुए, वर्तमान में स्थित तथा भविष्य में होने वाले प्राणियों को मैं जानता हूँ परन्तु मुझे कोई भी पुरुष नहीं जानता ।
।7.27। हे भरत वंश में उत्पन्न अर्जुन, इच्छा और द्वेष से उत्पन्न द्वन्द्वमोह से सभी प्राणी देह उत्पत्ति काल में ही अविवेक को प्राप्त होते हैं ।
।7.28| परन्तु जिन पुण्यकर्मी पुरुषों का पाप नष्ट हो गया है वे द्वन्द्वमोह से रहित और दृढ़वती पुरुष मुझे भजते हैं ।
|7.29। जो मेरे शरणागत होकर बुढापेऔर मरण से मुक्ति पाने के लिए यत्न करते हैं वे पुरुष उस परमात्मा को, सम्पूर्ण अध्यात्म को और सम्पूर्ण कर्म को जानते हैं ।
।7.30। जो पुरुष अधिभूत और अधिदैव तथा अधियज्ञ के सहित मुझे जानते हैं वे युक्तचित्त वाले पुरुष अन्तकाल में भी मुझे जानते हैं ।
ਸ਼ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬਿਨਾ ਸਿਰਫ ਪੰਜਾਬੀ ਅਰਥ
।7.1। ਸ਼੍ਰੀ ਭਗਵਾਂਨ ਬੋਲੇ, ਹੇ ਅਰਜੁਨ - ਮੇਰੇ ਤੇ ਮੋਹਿਤ ਮਨ ਵਾਲਾ, ਮੇਰੇ ਆਸਰੇ ਹੋ ਕੇ ਯੋਗ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ, ਮੇਰੇ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਨੂੰ ਨਿ:ਸੰਦੇਹ ਜਾਨੇਗਾ, ਤੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੁਣ ।
।7.2। ਤੇਰੇ ਲਈ ਮੈਂ ਵਿਗਿਆਨ ਸਹਿਤ ਗਿਆਨ ਸੰਪੂਰਣਤਾ ਨਾਲ ਕਹਾਂਗਾ ਜਿਸਨੂੰ ਜਾਨ ਕੇ, ਫਿਰ ਇੱਥੇ ਕੁੱਝ ਵੀ ਜਾਨਣਾ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗਾ ।
।7.3। ਹਜਾਰਾਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਹੀ ਪੂਰਣਤਾ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਲਈ ਜਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜਤਨਸ਼ੀਲ ਸਾਧਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੋਈ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਤੱਤਵ ਨਾਲ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ।
।7.4। ਧਰਤੀ , ਪਾਣੀ , ਅੱਗ, ਹਵਾ, ਅਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਮਨ, ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਹਉਂਮਾ ; ਇਹ ਅੱਠ ਤਰਾਂ ਨਾਲ ਵੰਡੀ ਹੋਈ ਮੇਰੀ ਕੁਦਰਤ ਹੈ ।
।7.5। ਹੇ ਅਰਜੁਨ, ਇਹ ਅਪਰਾ ਕੁਦਰਤ ਹੈ । ਇਸਤੋਂ ਭਿੰਨ ਮੇਰੀ ਜੀਵਰੂਪੀ ਪਰਾ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਜਾਨ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਜਗਤ ਧਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
।7.6। ਤੂੰ ਅਜਿਹਾ ਸੱਮਝ ਕਿ ਸੰਪੂਰਣ ਪ੍ਰਾਣੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਕੁਦਰਤਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹਨ ਅਤੇ ਮੈਂ ਸੰਪੂਰਣ ਜਗਤ ਦਾ ਉਤਪੱਤੀ ਅਤੇ ਪਰਲੋ ਦੀ ਥਾਂ ਹਾਂ ।
।7.7। ਹੇ ਅਰਜੁਨ , ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੋਰ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਇਹ ਸੰਪੂਰਣ ਜਗਤ ਸੂਤ ਦੇ ਧਾਗੇ ਵਿੱਚ ਮਣੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਪਰੋਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
।7.8। ਹੇ ਅਰਜੁਨ ! ਮੈਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਸ ਹਾਂ , ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹਾਂ , ਸੰਪੂਰਣ ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਓਂਕਾਰ ਹਾਂ , ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਨਗੀ ਹਾਂ ।
।7.9। ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਪਵਿਤਰ ਗੰਧ ਹਾਂ , ਅਤੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਤੇਜ ਹਾਂ, ਸੰਪੂਰਣ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਹਾਂ ਅਤੇ ਤਪਸਵੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਤਪ ਹਾਂ ।
।7.10। ਹੇ ਅਰਜੁਨ , ਸੰਪੂਰਣ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸਨਾਤਨ ਕਾਰਨ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣ , ਮੈਂ ਅਕਲਮੰਦਾਂ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਤੇਜਸਵੀਆਂ ਦਾ ਤੇਜ ਹਾਂ ।
।7.11। ਹੇ ਅਰਜੁਨ - ਮੈਂ ਬਲਸ਼ਾਲੀ ਦਾ ਕਾਮਨਾ ਅਤੇ ਆਸਕਤੀ ਰਹਿਤ ਜੋਰ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਭ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਕੰਮ ਮੈਂ ਹਾਂ ।
।7.12। ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਸਾੱਤਵਿਕ, ਰਾਜਸ ਅਤੇ ਤਾਮਸ ਭਾਵ ਹਨ ਉਹ ਸਭ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਜਿਹਾ ਸਮੱਝ। ਪਰੰਤੂ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ( ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਧੀਨ ) ਨਹੀਂ, ਪਰ ਉਹ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਹਨ ।
।7.13। ਇਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਗੁਣਰੂਪ ਭਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮੋਹਿਤ ਇਹ ਸਭ ਜਗਤ ਇਨਾਂ ਗੁਣਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਵਿਲੱਖਣ , ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਮੇਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ।
।7.14। ਇਹ ਦੈਵੀ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੀ ਮੇਰੀ ਮਾਇਆ ਪਾਰ ਕਰਨੀ ਬਹੁਤ ਔਖੀ ਹੈ , ਪਰ ਜੋ ਮੇਰੀ ਸ਼ਰਨ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਉਹ ਇਸ ਮਾਇਆ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
।7.15। ਨੀਚ ਕਰਮ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਮੂਰਖ ਪੁਰਖ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭਜਦੇ , ਮਾਇਆ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹਰ ਲਿਆ ਹੈ ਉਹ ਰਾਖ਼ਸ਼ੀ ਭਾਵ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
।7.16। ਹੇ ਅਰਜੁਨ , ਮੇਰਾ ਯਥਾਰਥ ਜਾਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਵਾਲਾ, ਸਾਂਸਾਰਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਵਾਲਾ, ਦੁੱਖੋਂ ਛੁਟਕਾਰੇ ਦੇ ਲਈ , ਅਤੇ ਗਿਆਨੀ ਇਹ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਕਰਮ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਮੇਰਾ ਭਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
।7.17। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿੱਤ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ, ਅਟੁੱਟ ਅਤੇ ਬੇਜੋੜ ਭਗਤੀ ਵਾਲਾ ਗਿਆਨੀ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗਿਆਨੀ ਨੂੰ ਮੈਂ ਅਤਿਅੰਤ ਪਿਆਰਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੈ ।
।7.18। ( ਹਾਲਾਂਕਿ ) ਇਹ ਸਭ ਉੱਤਮ ਹਨ ਪਰ ਗਿਆਨੀ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਸਵਰੂਪ ਹੀ ਹੈ ਅਜਿਹਾ ਮੇਰਾ ਮਤ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਥਿਰ ਬੁੱਧੀ ਗਿਆਨੀ, ਅਤਿ ਉੱਤਮ ਗਤੀ ਸਰੂਪ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਸਥਿਤ ਹੈ ।
।7.19। ਬਹੁਤ ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਬਾਦ ਆਖਰੀ ਜਨਮ ਵਿੱਚ, ਸਭ ਕੁੱਝ ਈਸਵਰ ਹੀ ਹੈ ਅਜਿਹਾ ਜੋ ਗਿਆਨਵਾਨ ਮੇਰੇ ਸ਼ਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮਹਾਤਮਾ ਅਤਿਅੰਤ ਦੁਰਲਭ ਹੈ ।
।7.20। ਜਿਸ ਜਿਸ ਭੋਗ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਨਾਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਜਿਹੇ ਪੁਰਖ ਆਪਣੇ ਸੁਭਾਅ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਭਜਦੇ ਹਨ ।
।7.21। ਜੋ - ਜੋ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ਭਗਤ ਜਿਸ - ਜਿਸ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ਸਰੂਪ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਪੂਜਦਾ ਹੈ , ਉਸ - ਉਸ ਭਗਤ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨੂੰ, ਮੈਂ ਉਸੀ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਥਿਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ।
।7.22। ਉਹ ਪੁਰਖ ਉਸ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ, ਉਸ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਪੂਜਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇਵਤਾ ਵਲੋਂ ਮੇਰੇ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਵਿਧਾਨ ਕੀਤੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਇੱਛਤ ਭੋਗਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
।7.23। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਘੱਟ ਬੁੱਧੀ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਉਹ ( ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ) ਫਲ ਨਾਸ਼ਵਾਂਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਉਪਾਸਕ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਭਗਤ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
।7.24। ਨਾਸਮਝ ਮਨੁੱਖ ਮੇਰੇ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਉੱਤਮ, ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਪਰਮ ਭਾਵ ਨੂੰ ਨਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ, ਅਗਿਆਤ (ਮਨ ਇੰਦਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪਰੇ) ਮੈਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸਰੀਰ ਧਾਰਨ ਕਰਣ ਵਾਲਾ ਮੰਣਦੇ ਹਨ ।
।7.25। ਆਪਣੀ ਯੋਗ-ਮਾਇਆ ਨਾਲ ਲੁਕਿਆ, ਮੈਂ ਸਾਰਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੱਖ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਮੋਹਿਤ ਮਨੁੱਖ ਮੇਰੇ ਜਨਮਰਹਿਤ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਰੂਪ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ।
।7.26। ਹੇ ਅਰਜੁਨ ਪਹਿਲਾਂ ਬਤੀਤ ਹੋਏ , ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਪੁਰਖ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ।
।7.27। ਹੇ ਭਰਤ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਅਰਜੁਨ, ਇੱਛਾ ਅਤੇ ਦਵੇਸ਼ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਮੋਹ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ, ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੇਹ ਉਤਪੱਤੀ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਹੀ, ਅਗਿਆਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
।7.28| ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪੁੰਣ ਕਰਮੀ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਪ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਉਹ ਮੋਹ ਦੇ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਅਤੇ ਪੱਕੇ ਇਰਾਦੇ ਵਾਲੇ ਪੁਰਖ ਮੈਨੂੰ ਭਜਦੇ ਹਨ ।
|7.29। ਜੋ ਮੇਰੇ ਸ਼ਰਣਾਗਤ ਹੋ ਕੇ ਬੁਢਾਪੇ ਅਤੇ ਮਰਨ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਪਾਉਣ ਲਈ ਜਤਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਪੁਰਖ ਉਸ ਈਸਵਰ ਨੂੰ , ਸੰਪੂਰਣ ਅਧਿਆਤਮ ਨੂੰ ਅਤੇ ਸੰਪੂਰਣ ਕਰਮ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ।
।7.30। ਜੋ ਪੁਰਖ ਅਧਿਭੂਤ ਅਤੇ ਅਧਿਦੈਵ ਅਤੇ ਅਧਿਯੱਗ ਦੇ ਸਹਿਤ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਉਹ ਸਮਾਨ ਚਿੱਤ ਵਾਲੇ ਪੁਰਖ ਅੰਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹੈ ।
English Translation of Chapter 7 without Verses
।7.1। Lord Krishna said, O Arjuna, hear how you shall without doubt know Me fully, with the mind intent on Me, practising Yoga and taking refuge in Me.
।7.2। I shall declare to you in full this knowledge combined with realisation, after knowing which nothing more here remains to be known.
।7.3। Among thousands of men, one per chance strives for perfection; even among those strivers, only one per chance knows Me in essence.
।7.4। Earth, water, fire, air, ether, mind, intellect and ego; this is the eightfold division of My nature.
।7.5। O Arjuna, this is my inferior energy, there is another, superior energy of Mine, which comprises the very life that sustains the universe.
।7.6। Know that these two (Natures) are the womb of all beings. So I am the source and dissolution of the whole universe.
।7.7। O Arjuna, There exists nothing beyond Me; all this is strung on Me just as the series of pearls on a string.
।7.8। O Arjuna, I am the taste of water, I am the effulgence of the moon and the sun; (the letter) Om in all the Vedas, the sound in space, and manhood in men.
।7.9। I am the pure smell in the earth; I am the brilliance in the fire; I am the life-force in all beings, and austerity in ascetics.
।7.10। O son of Prtha ! Know Me as the eternal seed of all beings; I am the intellect of the intellectuals and the bprowess of all powerful men.
।7.11। O Arjuna, I am the 'Strength devoid of attachment and desire' of the strong, and I am the Desire for righteousness as prescribed by Dharma.
।7.12। Know that all those states of Sattva, Rajas and Tamas (goodness, passion or ignorance) are from Me alone. But I am not in (not under) them; they are in Me.
।7.13। Deluded by these three Nature qualities, this whole world does not know Me as distinct from them and immutable.
।7.14। Verily, this Divine Illusion of three Qualities of nature is difficult to surmount. Only those who devote themselves to Me alone; can accomplish it.
।7.15। The evil-doers and the deluded, do not seek Me; whose knowledge is destroyed by illusion follow the ways of demons.
।7.16। O Arjuna, four kinds of pious men begin to render devotional service unto Me—the distressed, the desirer of wealth, the inquisitive for the transcendental knowledge and the wise.
।7.17। Of them, the man of Knowledge, endowed with constant steadfastness and one-pointed devotion, excels. For I am very much dear to the man of Knowledge, and he too is dear to Me.
।7.18। Noble indeed are all these; but I deem the wise man as My very Self; for, steadfast in mind he is established in Me alone as the supreme goal.
।7.19। At the end of many births the man of Knowledge attains Me, (realizing) that Vasudeva is all. Such a high-souled one is very rare.
।7.20। Those whose intelligence has been stolen by material desires surrender unto demigods and follow the particular rules and regulations of worship according to their own natures.
।7.21। Whichever form (of a deity) any devotee wants to worship with faith, that very faith of his in a particular God, I strengthen.
।7.22। Being imbued with that faith, that person engages in worshipping that form, and he gets those very desired results therefrom as they are dispensed by Me alone.
।7.23। That result of theirs who are of poor intellect is limited. The worshippers of gods go to the gods. My devotees go to Me alone.
।7.24। The unintelligent, unaware of My supreme state which is immutable and unsurpassable, think of Me as the unmanifest that has become manifest like any other human being.
।7.25। Veiled by the Yoga-Maya, I am not manifest to all. This deluded world does not know Me, the unborn and imperishable.
।7.26। O Arjuna, I know the past and the present as also the future beings; but no one knows Me!
।7.27। O scion of the Bharata dynasty Arjuna, By the delusion of the pairs of opposites arising from desire and aversion, all beings are subject to delusion at birth.
।7.28| But those men of virtuous deeds, whose sin has come to an end, they being free from the delusion of pairs of opposites, worship Me with firm resolve.
|7.29। Those who strive for liberation from old age and death, taking refuge in Me, realise in full Supreme Brahman, the whole knowledge of the Self and all action.
।7.30। And those who know Me with the Adhibhuta, Adhidaiva and the Adhiyajna, they too, with their minds fixed in meditation, know Me even at the hour of death.
ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे ज्ञानविज्ञानयोगो नाम सप्तमोऽध्यायः ॥7.1-7.30॥
Completed by 31st July, 2015 (30 days)
किसी भी त्रुटि को सुधारने के लिए, सुझाव, जिज्ञासा, प्रतिक्रिया, टिप्पणी, आलोचना आदि deep108@yahoo.com पर ई-मेल करें।
Please send email to deep108@yahoo.com for Any corrections, discussion, doubts, suggestions, comments and feedback.
ਗਲਤੀ ਸੁਧਾਰਣ ਲਈ, ਆਲੋਚਨਾ, ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਯਾ, ਟਿੱਪਣੀ, ਸੁਝਾਵ ਅਤੇ ਸ਼ੰਕਾ ਆਦਿ ਲਈ deep108@yahoo.com ਤੇ ਈ-ਮੇਲ ਕਰੋ।
