Chapter Navigation :    1   2   3   4   5   6   7   8   9  10  11  12  13  14  15  16  17  18
Verses :  1  2  3  4  5  6  7  8  9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34


अध्याय नौ / Chapter Nine

बिना श्लोक केवल हिंदी अर्थ  

।9.1।   श्री भगवान् अर्जुन को दोषदृष्टि रहित समझकर बोले, यह अत्यन्त गोपनीय विज्ञान सहित ज्ञान मैं कहूँगा, जिसको जानकर तू अशुभ से मुक्त हो जायगा |

।9.2।  यह अति पवित्र तथा अति श्रेष्ठ, उत्तम विद्या रहस्यों का राजा है और इसका फल भी प्रत्यक्ष है यह धर्ममय है, अविनाशी है और करने में बहुत सुगम है |

।9.3।   हे अर्जुन, इस धर्म में श्रद्धा न रखने वाले पुरुष मुझे प्राप्त न होकर मृत्युरूपी संसार में भ्रमण करते हैं |

।9.4।  यह सम्पूर्ण जगत् मेरे अव्यक्त स्वरूप से व्याप्त है, सब प्राणी मुझ में स्थित है, परन्तु मैं उनमें स्थित नहीं हूं |

।9.5।  वे सब प्राणी मुझमें स्थित नहीं हैं, किंतु मेरी ईश्वरीय योगशक्ति को देख कि मैं प्राणियों का पालन करने वाला हूं लेकिन मैं इस सृष्टि का अंश नहीं हूं क्योंकि मैं सृष्टि का कारणस्वरूप हूँ |

।9.6।  जैसे सब जगह विचरने वाली महान् वायु नित्य ही आकाश में स्थित रहती है, ऐसे ही सम्पूर्ण प्राणी मुझ में ही स्थित रहते हैं - ऐसा समझो |

।9.7।   हे अर्जुन, कल्पों के अन्त में सम्पूर्ण प्राणी मेरी प्रकृति को प्राप्त होते हैं, और कल्पों के प्रारम्भ में मैं फिर उनकी रचना करता हूँ |

।9.8।  प्रकृति के वश में होने से, पूर्ण परतन्त्र हुए इस प्राणि समुदाय को, मैं अपनी प्रकृति को वश में करके बार बार रचता हूँ |

।9.9।   हे अर्जुन, उन कर्मों में आसक्ति रहित और उदासीन के समान स्थित, मुझ को वे कर्म नहीं बांधते |

।9.10।   हे अर्जुन, प्रकृति मेरी अध्यक्षता में सम्पूर्ण चराचर जगत को फिर से रचती है इसी हेतु से जगत परिवर्तित होता है |

।9.11।   मूर्ख लोग मेरे सम्पूर्ण प्राणियों के महान् ईश्वररूप परम भाव को न जानते हुए मुझे साधारण मनुष्य मानकर मेरी उपेक्षा करते हैं |

।9.12।   वे व्यर्थ आशा, व्यर्थ कर्म और व्यर्थ ज्ञान वाले विक्षिप्त चित्त अज्ञानीजन राक्षसी, आसुरी और मोहिनी प्रकृति को ही धारण किए रहते हैं |

।9.13।   परन्तु हे अर्जुन, दैवी प्रकृति के आश्रित महात्मा लोग मेरे को सम्पूर्ण प्राणियों का आदि और अविनाशी समझकर अनन्यमन से मेरा भजन करते हैं |

।9.14।   नित्य युक्त मनुष्य दृढ़व्रती होकर लगन और भक्तिपूर्वक कीर्तन करते हुए तथा नमस्कार करते हुये निरन्तर मेरी उपासना करते हैं |

।9.15।   कोई ज्ञानयज्ञ द्वारा अभिन्न (एकत्व) भाव से पूजन करते हुए और कोई बहुत प्रकार से पृथक भाव से मेरे विराट स्वरूप की उपासना करते हैं |

।9.16।   मैं क्रतु हूँ, मैं यज्ञ हूँ, स्वधा और औषध मैं हूँ, मैं मन्त्र हूँ, घी हूँ, मैं अग्नि हूँ और हवन कर्म मैं हूँ |

।9.17।   मैं ही इस जगत का पिता, माता, धारण करने वाला और पितामह हूँ जानने योग्य, पवित्र ओंकार, ऋग्वेद, सामवेद और यजुर्वेद भी मैं हूँ |

।9.18।   परम धाम, भरण-पोषण करने वाला, सबका स्वामी, शुभाशुभ का देखने वाला, सबका निवासस्थान, शरण लेने योग्य, सहृदयी, सबकी उत्पत्ति-प्रलय का हेतु, स्थिति का आधार (प्रलयकाल में लयस्थान) और अविनाशी कारण भी मैं ही हूँ |

।9.19।   हे अर्जुन, मैं ही (सूर्य रूप में) तपता हूँ, मैं जल को ग्रहण करता हूँ और फिर उस को वर्षा रूप से देता हूँ मैं ही अमृत और मृत्यु एवं सत् और असत् हूँ |

।9.20।   तीनों वेदों के ज्ञाता और सोमरस को पीने वाले जो पापरहित मनुष्य यज्ञों के द्वारा मेरा पूजन करके स्वर्ग की प्रार्थना करते हैं, वे पुण्य के फलरूप इन्द्रलोक को प्राप्त करके वहाँ स्वर्ग में देवों के दिव्य भोग भोगते हैं |

।9.21।   वे उस विशाल स्वर्गलोक को भोगकर पुण्य क्षीण होने पर मृत्यु लोक को प्राप्त होते हैं ऐसे तीनों वेदों में कहे धर्म का आश्रय लेने वाले और भोगों की कामना वाले आवागमन को प्राप्त होते हैं |

।9.22।   जो अनन्य भक्त मेरा चिन्तन करते हुए मेरी उपासना करते हैं, मेरे में निरन्तर लगे उनका योगक्षेम (अप्राप्तकी प्राप्ति और प्राप्तकी रक्षा) मैं वहन करता हूँ |

।9.23।   हे अर्जुन, श्रद्धा से युक्त जो भक्त अन्य देवताओं को पूजते हैं, वे भी मुझे ही अविधिपूर्वक पूजते हैं |

।9.24।   संपूर्ण यज्ञों का भोक्ता और स्वामी भी मैं ही हूँ, परंतु वे मुझे तत्त्व से नहीं जानते, और मार्ग से गिरते हैं |

।9.25।   देवताओं के पूजक देवताओं को प्राप्त होते हैं, पितरों को पूजने वाले पितरों को जाते हैं, भूतों को पूजने वाले भूतों को प्राप्त होते हैं और मेरा पूजन करने वाले मुझे ही प्राप्त होते हैं |

।9.26।   जो भक्त पत्र, पुष्प, फल, जल आदि को भक्तिपूर्वक मेरे अर्पण करता है, उस मेरे निष्काम प्रेमी भक्त के भक्तिपूर्वक समर्पण को मैं स्वीकार करता हूँ |

।9.27।   हे अर्जुन, तू जो करता है, खाता है, यज्ञ करता है, दान देता है, तप करता है, वह सब मेरे अर्पण कर दे |

।9.28।   इस प्रकार तुम शुभ अशुभ फल रूप कर्मबन्धनों से मुक्त हो जाओगे और संन्यासयोग (सब कुछ मेरे अर्पण करनेवाला) से युक्त चित्त हुए तुम विमुक्त होकर मुझे ही प्राप्त हो जाओगे |

।9.29।   मैं सम्पूर्ण प्राणियों में समान हूँ, उन में न कोई मेरा द्वेषी है और न प्रिय है परन्तु जो भक्तिपूर्वक मेरा भजन करते हैं, वे मेरे में हैं और मैं उनमें हूँ |

।9.30।   यदि कोई अतिशय दुराचारी भी अनन्य भाव से मुझे भजता है, उसे साधु ही मानना चाहिये, क्योंकि वह सम्यक् निश्चय वाला है |

।9.31।   हे अर्जुन, वह शीघ्र ही धर्मात्मा बन जाता है और शाश्वत शान्ति को प्राप्त होता है तुम निश्चयपूर्वक जानो कि मेरा भक्त का विनाश (पतन) नहीं होता |

।9.32।   हे अर्जुन! स्त्री, वैश्य, शूद्र तथा पापात्मा जो कोई भी हों, वे भी मेरे शरण होकर परमगति पाते हैं |

।9.33।   फिर पुण्यशील ब्राह्मण तथा राजर्षि भक्तजन का क्या कहना इसलिये तू सुखरहित और अनित्य लोक प्राप्त करने पर मेरा भजन कर |

।9.34।   मेरे में मन वाला हो, मेरा भक्त हो, मेरा पूजन करने वाला हो और मेरे को नमस्कार कर इस प्रकार अपने आपको मेरे में लगाकर, मेरे परायण हुआ तू मेरे को प्राप्त होगा |



ਸ਼ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬਿਨਾ ਸਿਰਫ ਪੰਜਾਬੀ ਅਰਥ 

।9.1।   ਸ਼੍ਰੀ ਭਗਵਾਂਨ ਅਰਜੁਨ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਹਿਤ ਸਮਝ ਕੇ ਬੋਲੇ, ਇਹ ਅਤਿਅੰਤ ਗੁਪਤ ਵਿਗਿਆਨ ਸਹਿਤ ਗਿਆਨ ਮੈਂ ਕਹਾਂਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਾਨਕੇ ਤੂੰ ਅਸ਼ੁਭ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਏਂਗਾ |

।9.2।   ਇਹ ਅਤਿ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਅਤਿ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ, ਉੱਤਮ ਵਿਦਿਆ ਰਹੱਸਿਆਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਫਲ ਵੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਹੈ ਇਹ ਧਰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ, ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨ ਹੈ |

।9.3।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ, ਇਸ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਪੁਰਖ, ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਾਂ ਹੋ ਕੇ, ਮ੍ਰਿਤ ਰੂਪ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਭ੍ਰਮਣ ਕਰਦੇ ਹਨ |

।9.4।   ਇਹ ਸੰਪੂਰਣ ਜਗਤ ਮੇਰੇ ਅਗਿਆਤ ਸਵਰੂਪ ਨਾਲ ਵਿਆਪਤ ਹੈ, ਸਭ ਪ੍ਰਾਣੀ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ, ਪਰ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਨਹੀਂ ਹਾਂ |

।9.5।   ਉਹ ਸਭ ਪ੍ਰਾਣੀ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਪਰ ਮੇਰੀ ਰੱਬੀ ਯੋਗ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕਿ ਮੈਂ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਣ ਵਾਲਾ ਹਾਂ ਪਰ ਮੈਂ ਇਸ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਕਾਰਣ ਸਵਰੂਪ ਹਾਂ |

।9.6।   ਜਿਵੇਂ ਸਭ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿਚਰਨ ਵਾਲੀ ਮਹਾਨ ਹਵਾ ਨਿੱਤ ਹੀ ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਇੰਜ ਹੀ ਸੰਪੂਰਣ ਪ੍ਰਾਣੀ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਥਿਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ - ਅਜਿਹਾ ਸਮੱਝ |

।9.7।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ, ਕਲਪਾਂ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਸੰਪੂਰਣ ਪ੍ਰਾਣੀ ਮੇਰੀ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਕਲਪਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ |

।9.8।   ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਵਸ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਪਰਤੰਤਰ ਹੋਏ ਇਸ ਪ੍ਰਾਣੀ ਸਮੁਦਾਏ ਨੂੰ, ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਵਸ ਵਿੱਚ ਕਰਕੇ ਵਾਰ ਵਾਰ ਰਚਦਾ ਹਾਂ |

।9.9।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਸਕਤੀ ਰਹਿਤ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀਨ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸਥਿਤ, ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਕਰਮ ਨਹੀਂ ਬੰਨਦੇ |

।9.10।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ, ਕੁਦਰਤ ਮੇਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾ ਵਿੱਚ ਸੰਪੂਰਣ ਚਰਾਚਰ ਜਗਤ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਰਚਦੀ ਹੈ ਇਸੇ ਹੇਤੁ ਨਾਲ ਜਗਤ ਪਰਿਵਰਤਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ |

।9.11।   ਮੂਰਖ ਲੋਕ ਮੇਰੇ ਸੰਪੂਰਣ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਮਹਾਨ ਈਸ਼ਵਰਰੂਪ ਪਰਮ ਭਾਵ ਨੂੰ ਨਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ ਮੈਨੂੰ ਸਧਾਰਣ ਮਨੁੱਖ ਮੰਨ ਕੇ ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ੀ ਕਰਦੇ ਹਨ |

।9.12।   ਉਹ ਫਜ਼ੂਲ ਆਸ, ਫਜ਼ੂਲ ਕਰਮ ਅਤੇ ਫਜ਼ੂਲ ਗਿਆਨ ਵਾਲੇ ਪਾਗਲ ਚਿੱਤ ਅਗਿਆਨੀਜਨ, ਰਾਖ਼ਸ਼ੀ, ਆਸੁਰੀ ਅਤੇ ਮੋਹਣੀ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਹੀ ਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ |

।9.13।   ਪਰ ਹੇ ਅਰਜੁਨ, ਦੈਵੀ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਆਸ਼ਰਿਤ ਮਹਾਤਮਾ ਲੋਕ ਮੇਨੂੰ ਸੰਪੂਰਣ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦਾ ਆਦਿ ਅਤੇ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਸੱਮਝ ਕੇ ਇੱਕ ਮਨ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਭਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ |

।9.14।   ਰੋਜ੍ਹਾਨਾ ਅਭਿਆਸ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ ਕਰ ਕੇ, ਲਗਨ ਅਤੇ ਭਗਤੀਪੂਰਵਕ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਿਰੰਤਰ ਮੇਰੀ ਉਪਾਸਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ |

।9.15।   ਕੋਈ ਗਿਆਨਯੱਗ ਦੁਆਰਾ ਅਭਿੰਨ (ਏਕੱਤਵ) ਭਾਵ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕੋਈ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਲ, ਨਿਵੇਕਲਾ ਭਾਵ ਰੱਖ ਕੇ ਮੇਰੇ ਵਿਰਾਟ ਸਵਰੂਪ ਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ |

।9.16।   ਮੈਂ ਅਨੁਸ਼ਠਾਨ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਯੱਗ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਭੇਟ ਹਾਂ ਅਤੇ ਦਵਾ ਮੈਂ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਮੰਤਰ ਹਾਂ, ਘੀ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਅੱਗ ਹਾਂ ਅਤੇ ਹਵਨ ਕਰਮ ਭੀ ਮੈਂ ਹਾਂ |

।9.17।   ਮੈਂ ਹੀ ਇਸ ਜਗਤ ਦਾ ਪਿਤਾ, ਮਾਤਾ, ਧਾਰਨ ਕਰਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਪਿਤਾਮਹ ਹਾਂ ਜਾਣਨ ਦੇ ਲਾਇਕ, ਪਵਿਤਰ ਓਂਕਾਰ, ਰਿਗਵੇਦ, ਸਾਮਵੇਦ ਅਤੇ ਯਜੁਰਵੇਦ ਵੀ ਮੈਂ ਹਾਂ |

।9.18।   ਪਰਮ ਧਾਮ, ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਣ ਵਾਲਾ, ਸਬਦਾ ਸਵਾਮੀ, ਸ਼ੁਭ ਅਸ਼ੁਭ ਦਾ ਦੇਖਣ ਵਾਲਾ, ਸਬ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ, ਸ਼ਰਨ ਲੈਣ ਲਾਇਕ, ਸੁਹਿਰਦ, ਸਭ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ - ਪਰਲੋ ਦਾ ਹੇਤੁ, ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਆਧਾਰ (ਪਰਲੋ ਵਿੱਚ ਲਯ ਸਥਾਨ) ਅਤੇ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਕਾਰਨ ਵੀ ਮੈਂ ਹੀ ਹਾਂ |

।9.19।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ, ਮੈਂ ਹੀ (ਸੂਰਜ ਰੂਪ ਵਿੱਚ) ਤਪਦਾ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਖਿੱਚਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਵਰਖਾ ਰੂਪ ਚ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ ਹੀ ਅਮ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਮੌਤ, ਸਤ ਅਤੇ ਅਸਤ ਹਾਂ |

।9.20।   ਤਿੰਨਾਂ ਵੇਦਾਂ ਦੇ ਜਾਣਕਾਰ ਅਤੇ ਸੋਮਰਸ ਨੂੰ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਜੋ ਪਾਪਰਹਿਤ ਮਨੁੱਖ ਯੱਗਾਂ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਮੇਰਾ ਪੂਜਨ ਕਰਕੇ ਸਵਰਗ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਪੁੰਨਾ ਦੇ ਫਲਰੂਪ ਇੰਦਰਲੋਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਉੱਥੇ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਦੇਵਾਂ ਦੇ ਸੁੰਦਰ ਭੋਗ ਭੋਗਦੇ ਹਨ |

।9.21।   ਉਹ ਉਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ੍ਵਰਗਲੋਕ ਨੂੰ ਭੋਗ ਕੇ ਪੁੰਨ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੇ ਮ੍ਰਿਤ ਲੋਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਜਿਹੇ ਤਿੰਨਾਂ ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਹੇ ਧਰਮ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਭੋਗਾਂ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਵਾਲੇ ਮਰਨ-ਜੰਮਣ ਦੇ ਚੱਕਰ ਕੱਢਦੇ ਹਨ |

।9.22।   ਜੋ ਇੱਕੋ-ਚਿੱਤ ਭਗਤ ਮੇਰਾ ਚਿੰਤਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮੇਰੀ ਉਪਾਸਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਲੱਗੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਖੇਮ (ਅਪ੍ਰਾਪਤ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ) ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਮੈਂ ਕਰਦਾ ਹਾਂ |

।9.23।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ, ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਭਰੇ ਜੋ ਭਗਤ ਹੋਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਜਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਬਿਨਾਂ ਵਿਧੀ ਤੋਂ ਪੂਜਦੇ ਹਨ |

।9.24।   ਸੰਪੂਰਣ ਯੱਗਾਂ ਦਾ ਭੋਕਤਾ ਅਤੇ ਸਵਾਮੀ ਵੀ ਮੈਂ ਹੀ ਹਾਂ, ਪਰ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਤੱਤਵ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ, ਅਤੇ ਅਸਲੀ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ |

।9.25।   ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਉਪਾਸਕ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੁਜੱਣ ਵਾਲੇ ਪਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਭੂਤਾਂ ਨੂੰ ਪੁਜੱਣ ਵਾਲੇ ਭੂਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੇਰਾ ਪੂਜਨ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ |

।9.26।   ਜੋ ਭਗਤ ਪੱਤ, ਪੁਸ਼ਪ, ਫਲ, ਪਾਣੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਅਰਪਣ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਮੇਰੇ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਪ੍ਰੇਮੀ ਭਗਤ ਦੇ ਭਗਤੀ ਭਰੇ ਸਮਰਪਣ ਨੂੰ ਮੈਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ |

।9.27।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ, ਤੂੰ ਜੋ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਖਾਂਦਾ ਹੈਂ, ਯੱਗ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਦਾਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈਂ, ਤਪ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਉਹ ਸਭ ਮੇਰੇ ਅਰਪਣ ਕਰ ਦੇ |

।9.28।   ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੂੰ ਸ਼ੁਭ ਅਸ਼ੁਭ ਫਲ ਰੂਪ ਕਰਮਬੰਧਨ ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋ ਜਾਓੁਂਗੇ ਅਤੇ ਸੰਨਿਆਸਯੋਗ (ਸਭ ਕੁੱਝ ਮੇਰੇ ਅਰਪਣ ਕਰਨਾ) ਨਾਲ ਭਰੇ ਚਿੱਤ ਨਾਲ ਤੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਵੇਂਗਾ |

।9.29।   ਮੈਂ ਸੰਪੂਰਣ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨ ਹਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਂ ਕੋਈ ਮੇਰਾ ਦਵੇਸ਼ੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਂ ਪਿਆਰਾ ਹੈ ਪਰ ਜੋ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਭਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਹਨ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਂ |

।9.30।   ਜੇ ਕੋਈ ਦੁਰਾਚਾਰੀ ਵੀ ਇੱਕੋ ਭਾਵ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਭਜਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਸਾਧੁ ਹੀ ਮੰਨਣਾ ਚਾਹੀਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਚੰਗੇ ਨਿਸ਼ਚੇ ਵਾਲਾ ਹੈ |

।9.31।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ, ਉਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਧਰਮਾਤਮਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਦੀਵੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੂੰ ਨਿਸ਼ਚੈ ਨਾਲ ਜਾਣ ਕਿ ਮੇਰੇ ਭਗਤ ਦਾ ਨਾਸ਼ (ਪਤਨ) ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ |

।9.32।   ਹੇ ਅਰਜੁਨ ! ਇਸਤਰੀ, ਵੈਸ਼, ਸ਼ੂਦਰ ਅਤੇ ਪਾਪੀ ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਣ, ਉਹ ਵੀ ਮੇਰੇ ਸ਼ਰਨ ਹੋ ਕੇ ਪਰਮਗਤੀ ਪਾਂਉਦੇ ਹਨ |

।9.33।   ਫਿਰ ਪੁੰਣ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਬਾਹਮਣ ਅਤੇ ਰਾਜ ਰਿਸ਼ੀ ਭਗਤਾ ਦਾ ਕੀ ਕਹਿਣਾ ਇਸ ਲਈ ਤੂੰ ਸੁੱਖਰਹਿਤ ਅਤੇ ਅਸਥਿਰ ਲੋਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਣ ਉੱਤੇ ਮੇਰਾ ਭਜਨ ਕਰ |

।9.34।   ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਮਨ ਲਗਾ, ਮੇਰਾ ਭਗਤ ਹੋ, ਮੇਰਾ ਪੂਜਨ ਕਰਣ ਵਾਲਾ ਬਣ ਅਤੇ ਮੇਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰ ਇਸ ਤਰਾੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਲਗਾਕੇ, ਮੇਰੇ ਪਰਾਇਣ ਹੋਇਆ ਤੂੰ ਮੇਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਂਗਾ |


English Translation of Chapter 9 without Verses 

।9.1।  The Lord Krishna said considering Arjuna as a person who does not indulge in fault finding, I shall declare this most secret knowledge, together with experience, by knowing which you shall be free from evil.

।9.2।  This is the royal science, royal mystery, supreme purifier, directly realizable. It is righteous, pleasant to practise and is imperishable.

।9.3।  O Arjuna, Those who have no faith in this Dharma, keep wandering on the path of this world of death without attaining Me.

।9.4।  This entire universe is pervaded by Me, in an unmanifest form. All beings abide in Me, but I do not abide in them.

।9.5।  And yet everything that is created does not rest in Me. Behold My mystic opulence! Although I am the maintainer of all living entities, I am not a part of this cosmic manifestation, for My Self is the very source of creation.

।9.6।  Understand that as the mighty wind, blowing everywhere, rests always in the sky, all created beings rest in Me.

।9.7।   O Arjuna, All beings, go into My Nature at the end of a Kalpa; I send them forth again at the beginning of Kalpa.

।9.8।  Taking hold of My own nature I create again and again this entire host of beings, which are like slaves under the control of nature.

।9.9।  O Arjuna, These acts do not bind Me, I remain indifferent, unattached to those acts.

।9.10।  O Arjuna, Under Me as supervisor, Nature produces the whole creation; because of this, the world revolves (creation and annihilation).

।9.11।   Fools disregard Me, dwelling in a human form, not knowing My higher nature, as the Supreme Lord of all beings.

।9.12।   They are of futile aspirations, futile actions, futile knowledge and wrong intellect; and take recourse to the delusive nature that is demoniac and devilish.

।9.13।   But the great and noble souls, O Arjuna, partaking of My divine nature, worship Me with a single mind, knowing Me as the imperishable source of beings.

।9.14।   Always chanting My glories, endeavoring with great determination, bowing down before Me, these steadfast men worship Me with devotion.

।9.15।   Some worship the lord by engaging in the knowledge sacrifice and consider Him as the one without a second, others worship in Him differently in multitude of ways considering His Universal form in different aspects.

।9.16।   I am the ritual, I the sacrifice, the offering to the ancestors, the healing herb, the transcendental chant. I am the butter and the fire and the action of offering.

।9.17।   I am the father of this universe, the mother, the support and the grandfather. I am the object of knowledge, the sacred syllable om. I am also the Rig, Sama and Yajur Vedas.

।9.18।   I am the goal, the sustainer, the master, the witness, the abode, the refuge, and the most dear friend. I am the creation and the annihilation, the basis of everything, the resting place and the eternal seed.

।9.19।   O Arjuna, I give heat, and I withhold and send forth the rain. I am immortality, and I am also death personified. Both the real and unreal (spirit and matter) are in Me.

।9.20।   The knowers of the three Vedas, the drinkers of Soma, purified of all sins, worshipping Me by sacrifices, pray for the way to heaven; they reach the world of Indra and enjoy the divine pleasures of the heavenly-gods.

।9.21।   After enjoying vast heavenly sense pleasures, when the merits of their pious activities are exhausted, they return to this mortal planet again. Thus those who seek sense enjoyment by adhering to the principles of the three Vedas achieve only repeated birth and death.

।9.22।   Those who always worship Me with exclusive devotion, meditating on Me, constantly and fully attached to me, to them I carry what they lack, and I preserve what they have.

।9.23।   O Arjuna, Those who worship other gods with faith actually worship only Me, but in a wrong way.

।9.24।   I am the enjoyer as well as the master of all sacrifices. But they do not recognise Me correctly and hence they fall down from the actual path.

।9.25।   Those who worship the demigods will reach demigods; those who worship the ancestors go to the ancestors; those who worship ghosts and will take birth among such beings; and those who worship Me will come to Me.

।9.26।   Whoever offers Me with devotion a leaf, a flower, a fruit or a little water that, so offered lovingly by the pure-minded, I accept.

।9.27।   O Arjuna, Whatever you do, eat, offer or give away, and whatever austerities you perform, do as an offering to Me.

।9.28।   In this way you will be freed from bondage to work and its auspicious and inauspicious results. With your mind fixed on Me by this way of renunciation (to offer everything to GOD), you will be liberated and come to Me.

।9.29।   I am equal to all beings; to Me none is hateful and none is dear; but whosoever worship Me with devotion, they are in Me and I am in them.

।9.30।   If even the most sinful man worships Me with undivided devotion, he must be regarded as holy, for he has rightly resolved.

।9.31।   O Arjuna, Quickly he becomes righteous and obtains everlasting peace. You know certainly, My devotee never perishes.

।9.32।   O Arjuna, those who take shelter in Me, though they be of lower birth - women, merchants (vaishyas) and workers (Shudras), can attain the supreme destination.

।9.33।   What to speak of the holy Brahmanas as also of devout kind-sages! Having come to this transient and miserable world, worship Me.

।9.34।   Engage your mind always in thinking of Me, become My devotee, offer obeisances to Me and worship Me. Being completely absorbed in Me and regarding Me as the supreme goal, surely you will come to Me.


ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्री कृष्णार्जुनसंवादे राजविद्याराजगुह्ययोगो नाम नवमोऽध्यायः ॥9.1-9.34॥

Completed by 1st October, 2015 (34 days)

किसी भी त्रुटि को सुधारने के लिए, सुझाव, जिज्ञासा, प्रतिक्रिया, टिप्पणी, आलोचना आदि deep108@yahoo.com पर ई-मेल करें।
Please send email to deep108@yahoo.com for Any corrections, discussion, doubts, suggestions, comments and feedback.
ਗਲਤੀ ਸੁਧਾਰਣ ਲਈ, ਆਲੋਚਨਾ, ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਯਾ, ਟਿੱਪਣੀ, ਸੁਝਾਵ ਅਤੇ ਸ਼ੰਕਾ ਆਦਿ ਲਈ deep108@yahoo.com ਤੇ ਈ-ਮੇਲ ਕਰੋ।